Kış mevsimi yaklaşırken, mutfaklarda telaşlı bir hazırlık dönemi başlar. Yazın taze ve bol bulunan sebzeleri kışın da tüketebilmek için çeşitli saklama yöntemlerine başvurulur. Salça yapımı, konserve hazırlama ve dondurucu kullanımı bu yöntemlerin başında gelir. Bunların yanında sebzeleri ve meyveleri kurutma, turşu yapımı, tarhana hazırlama da sağlıklı kışa hazırlık yöntemlerindendir. Bu yöntemler, sadece sebzelerin tazeliğini ve besin değerini korumakla kalmaz aynı zamanda mevsiminde toplanan ürünleri daha ekonomik ve pratik bir şekilde değerlendirme imkanı sunar. Sağlıklı ve lezzetli besinler tüketmek için bu saklama yöntemlerinin doğru uygulanması da büyük önem taşır.

Marketlerde konserve, turşu ve salçalara kolayca ulaşım sağlandığından aynı zamanda ucuz ve daha pratik olduğu düşünüldüğünden evde kışa hazırlık yöntemleri yavaş yavaş unutulmaya başlamıştı. Şimdilerde ise beslenme ile ilgili farkındalığın artmasıyla herkes elinden geldiğince evde kışa hazırlık yapmaya başladı. Evde bu yöntemleri en doğru şekilde uygulamak için nelere dikkat etmeliyiz bir göz atalım.

Evin Olmazsa Olmazı: Salça

Salça, taze domates ve biberlerden yapılan, yemeklere renk ve lezzet katan vazgeçilmez bir malzemedir. Ev yapımı salçalar, taze domates ve biberlerin doğal lezzetini ve besin değerini koruyarak hazırlanan, katkı maddesi içermeyen ürünlerdir. Kullanılan domates ve biberler genellikle taze ve mevsiminde toplanmış olduğu için pestisit ve kimyasal gübre kalıntıları da minimuma indirilmiş olur. Evde hazırlanan salçaların tuz miktarı kontrol edilebilir. Hazır salçalar ise genellikle yüksek tuz ve şeker içeriğine sahip olabilir.

Evde salça yaparken damak tadınıza ve sağlık ihtiyaçlarınıza uygun şekilde hazırlayabilirsiniz. Bu, daha kişiselleştirilmiş ve sağlıklı bir ürün elde etmenizi sağlar. Kendi yaptığınız salçayla daha sağlıklı ve lezzetli yemekler hazırlayabilirsiniz.

Ancak salça yapımında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır.

İlk olarak; salça yapımında kullanılacak domates ve biberlerin taze ve çürüksüz olmasına özen gösterilmelidir. Varsa çürük ürünler ayıklanmalı, çürüksüz ürünler de güzelce yıkanmalıdır. Aynı zamanda kullanılacak tüm malzemeler ve ekipmanlar iyice temizlenmeli ve sterilize edilmelidir. Domatesler püre şekline geldikten sonra kurutma aşamasına geçildiğinde geniş tepsilerde, ince bir tabaka halinde kurutulmalı, gerekli durumlarda üstüne ince bir bez örtülmeli böylece böceklerin ve tozun salçayla temas etmesi engellenmelidir. Salçanın uzun süre dayanabilmesi için kururken içerisine yeterli miktarda tuz eklenmelidir. Ancak tuz miktarı aşırıya kaçmamalıdır çünkü düzenli olarak fazla tuz tüketimi ilerleyen süreçlerde bazı sağlık sorunlarına sebep olabilir. Salça homojen bir şekilde kuruduktan sonra, yapılan salçanın bozulmaması için uygun koşullarda saklanması gerekir. Plastik kaplar yerine cam kavanozlar tercih edilmeli ve serin, karanlık bir ortamda muhafaza edilmelidir böylece salçalar daha uzun süre tazeliğini korur. Kavanozlar kapatılırken üzerine bir miktar zeytinyağı eklenerek salçanın hava ile teması kesilir ve küflenmesi önlenir.

Salçanın sağlık üzerindeki faydalarına bakacak olursak; domates salçası, güçlü bir antioksidan olan likopen açısından zengindir. Likopen, serbest radikallerle savaşarak hücre hasarını önler ve kronik hastalık riskini azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, kolesterol seviyelerini düzenlemeyi sağlayabilir ve kalp sağlığını korur. Aynı zamanda cilt sağlığını destekler. Düzenli olarak likopen içeren besinler tüketmek, genel sağlığınızı iyileştirebilir ve yaşlanma belirtilerini geciktirebilir.

Domates ve biber salçası, vitamin ve mineral açısından da oldukça zengindir. Domates salçası, A, C ve K vitaminleri, folat, potasyum, lif, demir ve magnezyum içerir bu da sindirim ve bağışıklık sistemini destekler, göz ve cilt sağlığını korur. Biber salçası ise yüksek C vitamini içeriği ile bağışıklığı güçlendirir. A vitamini, B vitaminleri, potasyum, magnezyum ve lif içeriğinden dolayı; hücre sağlığı, sindirim ve kalp sağlığı gibi birçok vücut fonksiyonunu destekler. Her iki tür salça da yemeklerin hem besin değerini hem de lezzetini artırır.

Konserve Hazırlama ve Sağlıklı Saklama Yöntemleri

Kışa hazırlık denildiğinde akla gelen bir diğer yöntem ise konserve yapımıdır. Konserve, taze sebzelerin uzun süre saklanabilmesi için kullanılan bir yöntemdir ve özellikle kış aylarında besin çeşitliliğini artırmak için tercih edilir. Bu yöntem, sebzelerin yüksek sıcaklıkta pişirilip hava geçirmez kaplarda muhafaza edilmesini temel alır. Evde yapılan konserveler, kış ayı geldiğinde yaz sebzelerini tüketebilmek için sağlıklı bir alternatif sunar.

Konserve yapımında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır.

Öncelikle konserve yapımında kullanılacak sebzelerin taze ve olgun olması gerekir. Konserve yapımında kullanılan sebzelerin şekli bozulmadan yani erimeden pişirilmesi ve kavanozlara doldurulması gerekmektedir. Pişirme süresi ve sıcaklık, sebzelerin besin değerlerinin korunması açısından önemlidir. Konserve kavanozlarının ve kapaklarının sterilize edilmesi, metal kapakların küflü olmaması gıda güvenliği açısından çok önemlidir. Kavanozlar, kaynar su ile sterilize edilerek bakteri oluşumu önlenir. Konserve kapaklarının doğru şekilde kapatılarak vakumlanması, kavanozların hava almasını engeller ve konservelerin bozulması önlenir.

Doğru pişirilip saklanan konserveler, sebzelerin besin değerlerini büyük ölçüde korur. Kışın taze sebzeleri bulmanın zor olduğu zamanlarda, ev yapımı konserveler pratik bir çözüm ve daha sağlıklı bir tüketim sağlar.

Dondurucu Kullanımı ve Besin Saklama

Dondurucu, taze sebze ve meyvelerin besin değerlerini kaybetmeden uzun süre saklanabilmesi için en etkili yöntemlerden biridir. Dondurucu kullanımı, özellikle yazın bolca bulunan sebze ve meyveleri kışın da tüketmek için ideal bir yöntemdir.

Sebze ve meyvelerin dondurucuya konulmadan önce doğru şekilde paketlenmesi gerekir. Hava almayan ve dondurucuya uygun poşetler veya kaplar kullanılmalıdır. Bazı sebzeler, dondurulmadan önce kısa süreli haşlanarak hazırlanmalıdır. Bu işlem, sebzelerin rengini ve besin değerlerini korur. Dondurucunun sıcaklığı -18°C veya daha düşük olmalıdır. Bu sıcaklık, gıdaların bozulmasını önler ve uzun süre saklanmasını sağlar. Dondurucuya konan besinlerin üzerine tarih ve içerik bilgileri yazılmalıdır. Böylece hangi besinin ne zaman dondurulduğu takip edilebilir.

Doğru şekilde dondurulan besinler, besin değerlerini büyük ölçüde korur. Dondurucu kullanımı, fazla alınan veya tüketilemeyen sebze ve meyvelerin israfını önler. Dondurulmuş gıdalar, hızlı ve pratik yemek hazırlama imkanı sunar.

Kışa hazırlık sürecinde salça yapımı, konserve hazırlama ve dondurucu kullanımı gibi yöntemler hem sağlıklı hem de pratik çözümler sunar. Bu yöntemlerle yazın taze ve bol bulunan sebze ve meyveleri kışın da tüketmeyi mümkün hale getirir. Ancak bu süreçlerde hijyen, doğru saklama koşulları ve besin değerlerinin korunması gibi konulara dikkat edilmesi önemlidir. Sağlıklı bir kış geçirmek için bu yöntemleri doğru bir şekilde uygulayarak besinleri uzun süre saklayabilir ve her mevsim sağlıklı beslenmeyi sürdürebilirsiniz.

Sağlıklı günler dilerim.

DİYETİSYEN TUĞÇE GÜNDÜZ