Odağına travmatik deneyimlere maruz kalmış ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimi kısıtlı çocukları alan Maya Vakfı, bu süreçte kullanılan yöntemlerin bireylerin kültürel, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarına göre çeşitlilik gösterdiğini belirterek özellikle travmatik olaydan sonra yaşanan kaybın ardındaki yas süreciyle başa çıkma konusuna odaklanıyor.
Kayıp ve yas çalışmalarını farklı şekilde ele alan birçok terapi yaklaşımı mevcut. Sanat terapisi, Bilişsel Davranışçı Terapi, EMDR, Şema Terapi, Oyun Terapisi ve daha birçoğu örnek olarak verilebilir. Örneğin, travma odaklı bilişsel davranışçı terapi (TF-CBT), kayıp ve yas tepkilerini işleyip yeniden anlamlandırmak için kullanılan etkili bir yöntemdir. Ayrıca, ritüeller ve anma törenleri gibi kültürel açıdan anlamlı uygulamalar da yas sürecinin sağlıklı bir şekilde yaşanmasını destekliyor. Bu yöntemlerin ortak amacı, bireylerin kayıplarını kabul etmelerine, duygusal iyileşme sağlamalarına ve toplumsal bağlarını yeniden inşa etmelerine yardımcı olmak. Diğer yandan EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), kayıp ve yas ile çalışmada oldukça etkili diğer bir yöntem olarak kullanılıyor. Odağına travmatik deneyimlere maruz kalmış ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimi kısıtlı çocukları alan Maya Vakfı, afet sonrası yaşanan travmaların, özellikle ani ve beklenmedik kayıpların, bireylerin bu kayıpları işleme kapasitelerini zorladığını ve travma sonrası stres belirtilerini ortaya çıkardığını belirtiyor. EMDR ise bu tür yoğun duygusal yükleri hafifletmek için bireylerin göz hareketlerinden yararlanarak travmatik anıları yeniden işlemesini sağlıyor.
Duyguları İfade Etme: Çocuklar ve Bakım Verenler İçin Sanat Terapisi
Oyun ve sanat terapisi çocuklar ve bakım verenleriyle çalışırken duygularını ifade etmenin ve travmayı işlemlemenin etkili yollarını sunuyor. Çizim, boyama, heykel yapma gibi sanatsal etkinlikler, çocukların sözel olarak ifade edemedikleri duyguları ortaya çıkarmalarını sağlıyor. Sanat terapisi, yas sürecindeki çocukların ve bakım verenlerinin içsel dünyalarını keşfetmelerine, duygusal dayanıklılık kazanmalarına ve güvenli bir alan içinde duygularını dışa vurmalarına yardımcı oluyor. Bakım verenler için ise, kaygı ve suçluluk duygularının işlenmesi önemli. Sanat terapisi bu süreçte bireylerin kendilerini ifade etmelerini ve duygusal destek arayışını kolaylaştırıyor. Grup oturumları veya aile odaklı psikososyal destek yöntemleri de topluluk içinde yas sürecini paylaşmanın ve dayanışma geliştirmenin etkili yolları olarak da kullanılabiliyor.
Yas Sürecinde Sanat Terapisi ve Terapötik Kartların Rolü
Kayıp ve yas ile çalışırken çeşitli araçlar kullanmak hem ruh sağlığı uzmanları için hem de yararlanıcılar için kolaylaştırıcı bir unsur oluyor. Bu sebeple sanat terapisti kaybın ardındaki yası çalışırken bizlere çok kıymetli bir kapı da açıyor. Buna ek olarak terapötik kart desteleri de uzmanlar tarafından kullanılan bir araç ve yöntemdir. Terapötik kart kullanımı, travma, kayıp ve yas gibi konuların ele alındığı terapötik süreçlerde oldukça etkili bir araçtır. Hem çocuklar hem de yetişkinler için duyguları ifade etmek, zor konuları açmak ve içsel farkındalık geliştirmek için görsel ve yapılandırılmış bir yol sunuyor. Kartlar, terapiye başlamakta zorlanan bireyler için konuşmayı kolaylaştıran bir araç olabilir, çünkü bireyler kartın sunduğu sembol, resim ya da kelimeyi kullanarak duygularını ve düşüncelerini daha rahat ifade edebiliyor. Ayrıca kartlar belirli bir tema etrafında yapılandırılmış bir süreç sağlar. Yas ve kayıp temalı bir kart seti, bireyin yas sürecini adım adım keşfetmesine yardımcı olabiliyor. Görsel düşünme ve metafor kullanımı açısından da kartlar soyut kavramları görselleştirerek, özellikle çocuklar için duyguları daha anlaşılır kılıyor. Örneğin, Duygu Kartları bireylerin kendi duygularını tanımlamasını ve başkalarının duygularını anlamalarını sağlarken, Yas Kartları kayıp yaşayan bireylerin yas sürecini keşfetmelerine yardımcı oluyor. Hikâye Anlatma Kartları ise travmatik deneyimlerin işlenmesi için kullanılabilir; bireyler kartlardaki resimleri kullanarak kendi hikayelerini oluşturabilir, bu da travmayı yeniden anlamlandırmalarını sağlayabilir. Terapötik kartlar hem bireysel hem de grup psikososyal destek oturumlarında etkili olup, duygularını ifade etmekte güçlük çeken bireyler için sezgisel ve yaratıcı bir yol sunarak terapi sürecini derinleştiriyor.
“Yetişkinlerde Kayıp ve Yası Çalışmak için Yönerge ve Araçlar, Remembrance: Terapötik Kart Destesi” Öğrenim Atölyesini Gerçekleştireceğiz”
Maya Vakfı Kıdemli Klinik Koordinasyon Sorumlusu ve Klinik Psikolog Melisa Varol, “Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek alanında kayıp ve yas ile çalışmada birçok ruh sağlığı uzmanının bilgi ve araç eksikliği yaşadığını gözlemliyoruz. Buradan çıkan zorlanma da ardında ikincil travmatizasyon ve tükenmişliği getirebiliyor. Bu sebeple kendi ekibimizde yer alan psikologlara verdiğimiz süpervizyonda onları kayıp ve yas ile çalışmada oldukça desteklemeye çalışıyoruz. Kendi kapasitemizi geliştirirken daha fazla kişiye ulaşmanın da önemini biliyor ve kurum olarak bunun üzerine çalışmalarımızı devam ettiriyoruz. Bu kapsamda 25-26-27 Ekim’de İstanbul Balat Çocuk ve Gençlik Merkezi Saha Ofisi’mizde yüz yüze gerçekleşecek olan “Yetişkinlerde Kayıp ve Yası Çalışmak için Yönerge ve Araçlar, Remembrance: Terapötik Kart Destesi” Öğrenim Atölyesini gerçekleştireceğimizin duyurusunu yapmak isterim. Bu atölye kapsamında Uzman Sosyal Hizmet Uzmanı Leslie Robinson, travma, travma sonra kayıp ve yası ele alma, duyguları tanıma ve yansıtma, yas ile çalışırken bedeni dahil etme ve anımsama kartlarının kullanımı gibi konu başlıklarını aktarmak üzere 3 günlük bir atölye yürütmek için bizimle olacak. İlgilenen tüm ruh sağlığı uzmanlarını bekliyoruz. ‘’ açıklamalarında bulundu.
