ŞU ÇAVDIR’IN HANLARI-(-III-) -KEMERLİ GAZ AMAD-

“Burdur’a bağlı Kemer Karakol komutanı Giritli Ali Ağa’nın yanında odalık hizmetinde bulunan kadın, fakir birini evlendirmek ister. Buna Gaz Amat karşı çıkıp, “düğünü ben yapacağım.” değince, aralarında sorun başlar. Kadın gidip Gaz Amad’ı karakola şikayet eder. Gaz Amat, o dönemde asker kaçağıdır, tutuklanırsa, bu durumu anlaşılacağı için dağa çıkar. Bir süre sonra yanına yeni adamlar gelir, böylece çetesini oluşturur. Karakol basar, bir askeri, nahiye müdürünü ve bir komiseri öldürür. Zamanla yörenin namlı birisi olup çıkar. Onu yakalaması için Aydın’dan Zeybekler getirilir, ama onlar da kaçıp giderler.

Gaz Amad’ın(Ahmet) ünü çevrede yayılınca, yöre efelerinden onu kıskananlar olur. Bunlardan biri Antalyalı Tavukçu Hekimoğlu Efe’dir. Hekimoğlu, Gaz Amad’i ortadan kaldırmayı planlar. Söbüce Yaylası’nda ”Silme” adlı yörüğün düğünü olacaktır. Hekimoğlu, yöre efelerini bu düğünü davet eder. Kendisi de 40 adamıyla düğüne gider. Gaz Amad, adamlarını ve sevdiği kadın Arife’yi alıp düğüne gelir. Pusu kurulmuştur. Gaz Amad’ın adamları öldürülür, Gaz Amad ve Arife bu çatışmadan kurtulup, Kemer Yaylası’na geçerler. Amad, Arife’yi gönderir, kendisi de Hekimoğlu’nun adamı çoban Pazaravdanlı’nin evini ateşe verir, çobanı da öldürür. Denizli tarafına geçer Çardak yakınında Denizli müfrezesiyle çatışır. Bu çatışmada yaralanınca, Musalla Yaylası’na çıkar, Arife, onun yaralarını iyileştirmeye çalışır. Bir süre sonra kaldığı ev tespit edilince, müfreze evi sarar, onlarla çatışır ve kaçmayı başarır, ama yolda yaraları açılır. Eşen’de İbram Ağa’nın evine sığınır, fakat ağa, onu ve kardeşini askere teslim eder, Gaz Amad hapse atılır. Kurtuluş Savaşı yıllarında Isparta Cezaevi’ne gönderilir. Yolda Kışla Köyü yakınında kaçar, jandarmalar tarafından arkadan vurularak öldürülür. Bir söylentiye göre de Gaz Amad, Fethiye- Ören Kanyonu’nda, Fethiyeli Aliman Ağa müfrezesi tarafından öldürülmüştür. Arkasından Gaz Amad Türküsü yakılmıştır.

İlhan Kurt- Beşkazalı Sırrı Efe- Yeni Dünya Tanıtım Ajansı 2016 Fethiye

Kaz Ahmet derler adıma

Çok düşen oldu ardıma.

Beş yüz fişek kuşandım,

Jandarmalar derdine.

Amanda Kaz Ahmet

Olmayaydın sen

Dağlara yaylalara

Varmayaydın sen.

-II-

Kaz Ahmet derler adıma

Çok düşen oldu ardıma

Beş katar fişek kuşandım

Nazlı da yârimin derdine.

Aman Kaz Ahmet olmasaydın sen.

Kaz Ahmet buradan geçti mi?

Tastaki sudan içti mi?

Arife de Hanım’ın yoluna

Çille’de damına düştü mü?

Aman Kaz Ahmet olmasaydın sen.

Kaz Ahmet taşta oturur

Jandarmalar fermanını getirir

Kemer’in gelinleri

Kaz Ahmet’e katmer götürür.

Aman Kaz Ahmet olmasaydın sen.

Derleyen: Hikmet Turhan Dağlıoğlu- Halk Bil. Haberleri sayı 74/1937

Gaz Amad için yakılmış bir başka türkünün sözleri de şöyledir.

-III-

Gaz Ahmet derler adıma,

Çok düşen oldu ardıma.

Beş katar fişek kuşandım,

Nazlı da yârimin derdine.

Aman Gaz oğlan

Canım Gaz oğlan

Gaz Amad martin yağlıyor,

Gelinler başını bağlıyor,

Varman Gaz Amat’ın üstüne,

Soğan gibi doğruyor.

Nakarat

Yusuf Erkan- Burdur Halk Sanatçıları-Narçiçeği Yay. 2014-İstanbul

Bu türkülerin sözleri Tefenni yöresinden derlenmiştir. İlk iki türkünün başlığı” Çavdır’ın Hanları” olmasına rağmen, türkülere konu olan olaylar farklıdır. Birinde türkü kahramanı Ali Bey’ken, diğerinde Gaz Amat’tır. Olayların ve kahramanlarının farklılığı, bu türkülerin farklı olaylara bağlı olarak oluşturulduğunu, ancak” Çavdır’ın Hanları” başlığı altında anıldıklarını göstermektedir.

Bu iki türkünün Çavdır’la bir ilişkisi yoktur. Onun için türkülerin başlıklarının Gaz Amat veya Gaz Ahmet olması normaldir. Bu anlatımlardan anlıyoruz ki Gaz Amad diye bir eşkıya yaşamış ve yöresinde iz bırakmıştır. Adına türküler yakılmış, bu türküler bir şekilde yakın illere taşınarak sahiplenilmeye çalışılmıştır. Tabi bu yapılırken, bazı sözlerde değişiklikler yapıldığı gibi Gaz Amad adına başka yeni türküler de oluşturulmuştur.