Burası Muş’tur yolu yokuştur
Giden Gelmiyor acep ne iştir.
Bildiğimiz “Havada Bulut Yok” türküsü.
Bugün sizlere bu türkünün hikâyesinden bahsetmek isterim, altında yatan o koca kahramanlık ve hüznün hikâyesinden…
I.Dünya Savaşı devam etmektedir Osmanlı “Yemen ”de amansız bir mücadeleye tutuşmuştur. Karar verilir Yemen’e tek vilayetten oluşturulan birlikler gönderilecektir. Ne olsa tek vilayetten gideceği için askerler; hep tanıdık, hısım olacaklardır. Böylelikle savaştan kaçma gibi bir durumda ortaya çıkmayacaktır. Hikâye işte tam da burada başlıyor. Askerler gönderilir Yemen’e; Muş halkı Yemen’in neresi olduğunu bile bilmez. Öyledir ya türküde yer alan “gülü çemendir” sözü de bundandır.
Askerler bir daha dönmez!
İşte bu ağıt ( şivan) gidip de gelemeyen isimsiz onlarca Mehmet’e yakılır.
Kara haber tez yetişir Muş’a. Her ev neredeyse bir şehit evidir. Yakılır ocaklar, yapılır kara kazanlarda yemekler, cenaze evlerine götürülmek için. Cenaze evidir artık Muş.
Ocaklardan tüten dumanlar yükselir göğe… Dumanlar karışır ağıtlara (şivan: ağıt). Ocak değildir sadece yanan gencecik kız görünce dumanı, başlar yasa:
Havada bulut yok bu ne dumandır
Mahlede ölüm yok bu ne şivandır
Bu yemen elleri ne de yamandır.
Hikâyeye bakınca gerçekten ölü yoktur Muş’ta. Cenazeler Yemen’dedir!
Ano Yemen’dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acep nedendir
Burası Muş’tur, yolu yokuştur
Giden gelmiyor acep ne iştir
Çemen ise Yemen’de yetişen bir bitkidir. Adettir askerden sevgiliye çiçek göndermek, karşılığında yârin bir bukle saçını almak. Ancak yetişmez Yemen çöllerinde çiçekler, açmaz mis kokulu güller. Ancak “çemen” vardır Yemen’de.
Yokuş olan Muş’tur. Bilenler vardır Muş’un eski yerleşimini yüksekçe tepededir, ovanın üstünde.
Sevdiğini kaybeden genç kızın mahallesinden yokuşun altındaki kışlaya bakarak şu sözler dökülür dilinden.
Kışlanın önünde redif sesi var
Açın çantasını bakın nesi var
Bir çift potin ile bir de fesi var
Görüldüğü üzere ne Huş’tur ne Hiş’tir. Burası Muş’tur.
Kaybolmaya yüz tutmuş anma günleri dışında da pek kulağa çalınmayan “Havada Bulut Yok” türküsünün hikâyesi de işte I.Dünya Savaşına dayanmaktadır.
Bu arada askerlerimize ne mi olmuştu? Arap Emiri Şerif Hüseyin’in isyanı sonucu cephe başarısız olunca esir düştüler. Kızgın çöllerde işkenceye maruz kaldılar. Şehit edildiler. Ama tarih onları Kutsal toprakları koruyan fedakâr Türk evlatları olarak hatırlayacak.
O gün yanan ocakların dumanı bulut oldu. Yağdı toprağa vatan oldu.
Saygı ve minnetle.