COVID 19 pandemisi başlayalı yaklaşık 5 yıl oldu, bir çoğumuz bu hastalıkla ile karşılaştık. Peki koronavirüs enfeksiyonu geçirmiş olmak uzun vadede bizleri etkilemeye devam ediyor mu ya da edecek mi?
Ülkemizde ilk COVID-19 vakası 11 Mart 2020 tarihinde görüldü. Aradan geçen yaklaşık 5 yıl içinde COVID-19’a bağlı ülkemizde 20 milyon kadar kişinin hastalandığı ve 100 bin kişinin öldüğü bildirilse de gerçekte COVID-19’a bağlı ölümlerin 300 bini bulduğu tahmin edilmektedir. Gerek ülkemiz gerekse de tüm dünya ülkeleri için yıkıcı etkileri olan bu salgın geçmiş gibi görünse de hastalığın uzun dönem etkileri ile ilgili çalışmalar yeni yeni yayınlanmaktadır.
İtalya’da yapılan bir çalışmada koronavirüs hastalığı geçiren 32000 kişi incelenmiştir. Araştırmacılar, aradan geçen 3 yılın sonunda, COVID-19 virüsüne bağlı hastalık geçiren kişilerde ölüm, inme, kalp krizi, kalp ritim bozukluğu gibi olayların genel topluma göre daha sık olduğunu buldular.
Amerika’da yapılan bir çalışmada koronavirüs hastalığı geçiren 135000 kişi değerlendirilmiştir. Bu kişilerin 115000’i ayaktan tedavi edilen hastalar iken, 20000’i hastanede yatarak tedavi edilen hastalardan oluşmakta idi. Üç yılın sonunda elde edilen veriler gösterdi ki; özellikle hastanede yatarak tedavi edilmesi gereken hastalarda, akciğer, kalp, beyin gibi hayati organlarda yaşanabilecek problemler ve ölüm oranları, ayaktan tedavi edilenlere göre daha fazla idi.
Başka bir araştırmada 4 yıl önce CIVID-19 hastalığı geçiren kişilerde Alzheimer hastalığı hiç COVID geçirmeyenlere göre daha fazla bulundu. Beyin MR görüntülemesi ile yapılan çalışmalarda 4 yıl önce bile olsa koronavirüs geçirenlerde, özellikle de hastalığı ağır geçirenlerde, beynin bilişsel fonksiyonunu belirleyen bölgelerde sekeller kaldığı ve bazı hastalarda psikiyatrik problemlerin ortaya çıktığı bulundu.
Günümüzde başımıza bela olan yeni bir hastalık da var artık. Uzamış COVID ya da İngilizce karşılığı ile Long COVID. Koronavirüs hastalığı geçirdikten 3 ay sonra hâlâ devam eden ve alternatif bir tanı ile ilişkilendirilemeyen şikayetler uzamış COVID sendromu olarak adlandırılıyor. Uzamış COVID sendromundan etkilenen sistemlerin başında kalp ve damar, solunum, beyin ve sinir ile hareket sistemi geliyor. Bu hastalar, çarpıntı, nefes darlığı, damar tıkanıklıkları, akciğerde düzelmeyen buzlu cam görünümleri, geçmeyen halsizlik ve kas ağrıları ile başvuruyor.
Tüm bu veriler gösteriyor ki COVID salgını aslında ilk depremdi. Artçı sarsıntılar ve sekeller yıllarca daha devam edecek. Bilim insanları olarak bizler de on yıllar sonra ne gibi sekeller ile karşılaşacağımızı kestirmeye ve önlemler almaya çalışacağız.