Bayır, eski yerleşim yerinde bir vadinin iki yamacında kurulan, küçük bir köy imiş. Geçimini çiftçilik ve hayvancılık ile temin ederlermiş. Okuma yazmanın yok denecek kadar az olduğu, köylünün genellikle cahil olduğu, ulaşımın patika yollarla ve hayvanlarla sağlandığı, dar bir alanda yaşam savaşı verdiklerini atalarımızın, dedelerimizin anlattıklarından biliyoruz. O zamanlar yokluk had safhada olduğundan, öncelik geçim olmuş, eğitim yerine tarlalarda çalışmışlardır.
Ta ki ; 1928 yılında köye Başöğretmen olarak atanan rahmetli Necmi Yener öğretmenimiz gelene kadar. Öğretmenin gelişiyle köye bir çeki düzen verilmiş, salgın hastalıklara açık pozisyonda olan köyalınan bir sürü tedbirlerle yaşanır hale getirilmiş. Okuma yazma seferberliği sonucu, köyde okuma yazma belli bir seviyeye getirilmiş. Fakat köyün bulunduğu alan büyüyüp gelişmeye müsait olmadığından, belli bir noktada kalmıştır. Köyün başka bir yere taşınması fikri öğretmenimiz Necmi Yener’in kafasında oluşmuş, ancak ,şartların buna el vermemesi nedeniyle gerekli hamleyi yapamamıştır.
Ta ki;23 mayıs 1941 tarihinde meydana gelen 5.5 ve 5.4 ölçekli depremler olana kadar. Bu depremlerde bütün evler ve okul yıkılmış artık orası oturulamaz hale gelmiştir. Zaten başka bir yere taşınma fikrini benimseyen öğretmenimizin katkılarıyla o günkü zor koşullara rağmen, bu günkü Bayır’ın bulunduğu yere taşınmıştır. Tamamen makilik bir alan olan bugünkü yer köylülerin gayretleriyle temizlenerek ev yapılabilir alana dönüştürülmüştür.
Her aileye birer dönüm yer ayrılmış, yola sıfır evler yapılmıştır. Motorlu araçların, arabaların olmadığı bir zamanda, yolların 12’şer metre genişliğinde bırakılması muazzam bir mühendislik çalışmasıdır. Evlerin de aynı hizada yapılmış olması köye ayrı bir ahenk kazandırmıştır.Bayır’ımızın aydınlanmasında,gelişmesindeki katkıları yadsınamaz. Yetiştirdiği talebelerden büyük makamlara gelmiş onlarcası bulunmaktadır.
Necmi Yener öğretmenimizin köyümüze atfen yazmış olduğu Bayır kitabında ,hala faaliyette olan ilköğretim okulu binasının tamamen öğretmenimizin çabalarıyla ve devletten yardım almaksızın yaptırıldığı bilgisi bulunmaktadır. Eski Bayır ve şimdiki Bayır’da toplam 17 yıl hizmet vermiş bu değerli şahsiyet bizim için çok kıymetlidir. Onu her zaman rahmetle ve minnetle anıyoruz.
O gün köy statüsünde olan Bayır 1956 yılında kasaba olmasıyla belediye hakkını kazanmış, Muğla’nın 2009 yılında büyükşehir statüsüne alınmasıyla mahalleye dönüştürülmüş ve halen mahalle olarak faaliyetini sürdürmektedir.
Nüfus bakımından her gün artışlar yaşanmakta, talep edilebilir anlamında popülaritesini arttırmaktadır. Geçmişten bu güne baktığımızda nereden nereye demek geliyor içimden...